ویدئو پروژکتورهای سه بعدی

در اینکه فناوری سه‌بعدی تحول بزرگی را در صنعت سینما به وجود آورده است هیچ تردیدی وجود ندارد. فناوری سه‌بعدی از زمان معرفی فیلم آواتار در سال 2009 میلادی جای خود را بیش‌ازپیش باز کرد. امروزه در هر هفته دست‌کم یک فیلم جدید سه‌بعدی راهی گیشه‌ها می‌شود؛ اما همه این‌ها چه تأثیری در آینده ویدئو پروژکتورهای سه‌بعدی و سینمای خانگی خواهد داشت؟

تاریخچه مختصری از ویدئو پروژکتورهای سه‌بعدی

باوجوداینکه فیلم‌های سه‌بعدی از دهه 1900 میلادی در دسترس قرار داشته‌اند، اما ویدئو پروژکتورهای سینمای خانگی 3D-Ready تا سال 2008 راهی بازار نشده بودند. البته همان ویدئو پروژکتورها هم عموماً برای اهداف آموزشی طراحی‌شده بودند. تصور کنید که اگر می‌توانستید اشکال متوازی‌الاضلاع و مثلث‌های متساوی‌الساقین را به‌صورت سه‌بعدی و فضایی مشاهده کنید چقدر جالب می‌بود.

مدل‌های اولیه ویدئو پروژکتورهای سه‌بعدی فقط وضوح 720p ارائه می‌کردند و ازآنجایی‌که فاقد ورودی HDMI بودند، تنها امکان دریافت محتوا از رایانه به‌وسیله کابل VGA یا DVI مهیا بود و همین باعث می‌شد که کیفیت تصویر به رقم قابل‌قبول، اما نه‌چندان فوق‌العاده 480i محدود شود.

اما پس‌ازآن در سال 2010 باعرضه اولین ویدئو پروژکتور 1080p سینمای خانگی سه‌بعدی از کمپانی ال‌جی به مدل CF3D همه‌چیز دگرگون شد.

LG CF3D اولین ویدئو پروژکتور 1080p سه‌بعدی دارای ورودی‌های HDMI (درمجموع سه عدد!) بود. این به معنای آن است که این دستگاه می‌توانست سیگنال‌های دریافتی از دستگاه‌های پخش بلورِی 3D-Ready و PS3 را پردازش کند. علاوه بر این، LG CF3D قادر به پخش چندین فرمت مختلف سه‌بعدی (ازجمله، frame sequential، side-by-side و checker board) به شمار می‌رود.

ما از سال 2011 میلادی شاهد انبوهی از ویدئو پروژکتورهای HD و ازجمله مدل‌هایی که دارای قابلیت تبدیل دوبعدی به سه‌بعدی هستند بوده‌ایم. عملکرد این مدل‌های مختلف، بسته به محتوای پخش‌شده، چیزی بین نه‌چندان خوب تا نسبتاً قابل‌قبول بوده است، اما درهرصورت تجربه ما نشان می‌دهد که محتوایی که اصالتاً سه‌بعدی باشد (از دوبعدی به سه‌بعدی تبدیل نشده باشد) همیشه پیروز میدان است.

فناوری سه‌بعدی در ویدئو پروژکتورها چگونه کار می‌کند: همه‌چیز در مغز شما جاری و ساری است

برای اینکه بتوانید چیزی را به‌صورت سه‌بعدی مشاهده کنید لازم است که تصویری که در برابر هر یک از دو چشم شما قرار می‌گیرد اندکی با دیگری متفاوت باشد. این کار معمولاً به کمک عینک‌های خاصی صورت می‌پذیرد. این تصاویرِ بسیار مشابه با یکدیگر که روی‌هم قرار می‌گیرند در مغز شما توهم وجود عمق در تصویر را ایجاد می‌کنند.

ساده‌ترین روش برای ایجاد جلوه سه‌بعدی استفاده از تصاویر و عینک‌های آناگلیف (Anaglyph) است. به‌احتمال‌زیاد شما هم عینک‌های آبی و قرمزی که استفاده از آن‌ها در ابتدای تلاش برای احیای فناوری سه‌بعدی متداول شده بود را دیده‌اید.

این عینک‌ها تصویری که از دو لایه رنگی تقریباً یکسان تشکیل‌شده را مانند یک صافی فیلتر می‌کنند. امروزه هنوز هم از فناوری آناگلیف استفاده می‌شود و در صورت وجود محتوای مناسب، امکان بهره‌برداری از آن در هر تلویزیون یا ویدئو پروژکتوری وجود دارد. درعین‌حال، این فناوری دارای پایین‌ترین کیفیت تصویر سه‌بعدی است.

بسیاری از تجربه‌های سه‌بعدی سینمایی امروزی از طریق سیستم‌های پلاریزه (polarizing systems) در اختیار مخاطب قرار می‌گیرند. این سیستم‌ها نور ویدئو پروژکتور را از فیلترهای پلاریزه سازی عبور می‌دهند که باعث نوسان امواج نور در دو جهت متفاوت می‌شوند. یکی از این جهات برای چشم چپ و دیگری برای چشم راست در نظر گرفته می‌شود. در این روش یک صفحه‌نمایش خاص برای پلاریزاسیون موردنیاز است.

فیلترهای روی عینک باعث می‌شوند که لنزهای آن عینک نور (همان تصویر) در نظر گرفته‌شده برای هر چشم را به‌صورت غیرفعال (passive) دریافت کنند. دو تصویر ایجادشده توسط مغز باهم ترکیب می‌شوند و حالت سه‌بعدی ایجاد می‌شود.

در مقایسه با روش آناگلیف، در این روش بهبود رنگ‌ها را شاهد هستیم و حالت cross-talk (هنگامی‌که یک‌چشم تصویری که برای چشم دیگر در نظر گرفته‌شده را مشاهده می‌کند) نیز به لطف پلاریزاسیون حذف می‌شود. بااین‌وجود، ازآنجایی‌که هر چشم فقط نیمی از نور صفحه را دریافت می‌کند، نور تصویر به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند. در برخی از سالن‌های سینما برای رفع این مشکل از دو ویدئو پروژکتور پلاریزه مجزا استفاده می‌شود.

در هنگام نگارش این مقاله، تمامی ویدئو پروژکتورهای 3D-ready تجاری و خانگی موجود در بازار برای نمایش سه‌بعدی از عینک‌های سه‌بعدی اَکتیو شاتِر (active shutter) استفاده می‌کنند. احتمالاً در آینده نیز همین روند به‌عنوان یک استاندارد برای تمامی ویدئو پروژکتورهای DLP سه‌بعدی ادامه پیدا خواهد کرد.

در این روش، تصویر در حال پخش در روی صفحه به‌سرعت بین صحنه‌هایی که برای هر چشم در نظر گرفته‌شده تغییر می‌کند. عینک نیز با باز و بسته کردن لنز مناسب واکنش نشان می دهد. (هنگامی‌که تصویر چشم راست روی صفحه است، لنز چشم‌چپ بسته می‌شود.)

ایجاد حالت cross-talk با استفاده از عینک‌های اَکتیوشاتر تقریباً غیرممکن است. بااین‌حال، بازهم تصویر به میزان قابل‌توجهی نسبت به تصاویر دوبعدی تاریک‌تر است. خوشبختانه ویدئو پروژکتورها در طول چند سال گذشته پرنورتر شده‌اند، لذا این موضوع به‌اندازه گذشته مسئله بغرنجی به شمار نمی‌رود. پیشنهاد ما در رابطه با سه‌بعدی اکتیو، استفاده از ویدئو پروژکتورهایی است که حداقل 2000 لومِن نوردهی داشته باشند.

تابه‌حال همه ویدئو پروژکتورهای DLP سه‌بعدی برای همگام‌سازی (sync) عینک و صفحه‌نمایش از پروتکل DLPLink استفاده می‌کرده‌اند. پیش‌بینی ما این است که این روش (تاباندن نور سفید از ویدئو پروژکتور به صفحه و ازآنجا به عینک) به استاندارد پخش سه‌بعدی تبدیل خواهد شد.